Διατροφή
σε Νοσήματα
Παρακολουθούμε νοσήματα όπως παχυσαρκία, διαβήτης, καρκίνος, γαστρεντερικά νοσήματα κλπ
Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία είναι ένα νόσημα που ορίζεται ως η μη φυσιολογική ή υπερβολική συσσώρευση λίπους, σε βαθμό που μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) είναι ένας απλός τρόπος για τον εντοπισμό της παχυσαρκίας στους ενήλικες, ενώ για τα παιδιά και τους εφήβους χρησιμοποιούνται οι κατάλληλες καμπύλες ανάπτυξης, βάση της ηλικίας.
Αιτιολογία
Η κυριότερη αιτία της παχυσαρκίας είναι η ανισορροπία μεταξύ της ενεργειακής πρόσληψης και της ενεργειακής δαπάνης. Δηλαδή, όταν προσλαμβάνονται περισσότερες θερμίδες στο σώμα, μέσω της τροφής, από αυτές που δαπανώνται για τις φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος και την άσκηση. Στην περίπτωση αυτή, η περίσσεια ενέργειας χρησιμοποιείται για τη δημιουργία αποθηκών ενέργειας, δηλαδή λίπους.
Ωστόσο, το φαινόμενο δεν είναι τόσο απλό καθώς υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την παραπάνω ισορροπία και σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούμε να τους επηρεάσουμε. Τέτοιοι παράγοντες είναι η κληρονομικότητα, τα γονίδια, διάφορα νοσήματα, η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες, η ηλικία και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική υγεία, όπως το κάπνισμα, η ποιότητα του ύπνου, το άγχος κλπ.
Η διάγνωση και θεραπεία της παχυσαρκίας είναι σημαντική καθώς μπορεί να θέσει το άτομο σε κίνδυνο για πολλά χρόνια νοσήματα, όπως:
- Καρδιαγγειακά νοσήματα, κυρίως καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά
- Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2
- Νοσήματα του ήπατος και των χοληφόρων, όπως η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH), η κίρρωση, η στεάτωση και οι χολόλιθοι
- Μυοσκελετικές διαταραχές, κυρίως οστεοαρθρίτιδα
- Κάποιους τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων ενδομητρίου, μαστού, ωοθηκών, παγκρέατος, προστάτη, ήπατος, χοληδόχου κύστης, νεφρών και εντέρου
- Κατάθλιψη
- Διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και η αποφρακτική άπνοια ύπνου
- Γαστρεντερικές διαταραχές
- Σεξουαλική δυσλειτουργία
- Νοσήματα του δέρματος
- Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ)
κλπ
Η παιδική παχυσαρκία σχετίζεται με υψηλότερη πιθανότητα παχυσαρκίας, πρόωρου θανάτου και δυσλειτουργίας στην ενήλικη ζωή. Στην παιδική ηλικία παρατηρούνται δυσκολίες στην αναπνοή, αυξημένος κίνδυνος καταγμάτων, υπέρταση, πρόωροι δείκτες καρδιαγγειακής νόσου, ινσουλινοαντίσταση, ενώ, τέλος η παχυσαρκία μπορεί να έχει αρνητικές ψυχολογικές επιδράσεις.
Διατροφική Αντιμετώπιση της Παχυσαρκίας
Για τη σωστή διαχείριση του υπέρβαρου ή παχύσαρκου ατόμου είναι απαραίτητη η λήψη αναλυτικού ιατρικού, φαρμακευτικού και διατροφικού ιστορικού, η αξιολόγηση του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού του σωματικού βάρους, όπως επίσης και η αξιολόγηση προηγούμενων προσπαθειών απώλειας βάρους.
Για τη θεραπεία της παχυσαρκίας είναι σημαντική η ανάπτυξη ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής με έμφαση στη βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς και την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, με τρόπο που να είναι αρεστός στο άτομο. Είναι σημαντικό το πλάνο που θα σχεδιαστεί να λαμβάνει υπόψη τις διατροφικές προτιμήσεις και τις συνήθειες του ατόμου, όπως το ωράριο εργασίας του. Στόχο αποτελεί η απώλεια βάρους με συγκεκριμένο ρυθμό που να προάγει την απώλεια λίπους, κι όχι μυϊκού ιστού και υγρών, και να αυξάνει τις πιθανότητες να διατηρηθεί το αποτέλεσμα.
Σακχαρώδης Διαβήτης
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) είναι ένα ετερογενές και πολυπαραγοντικό σύνδρομο. Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών, η οποία οφείλεται στην πλήρη ή μερική έλλειψη της ινσουλίνης. Ο κυριότερος τρόπος έκφρασης της διαταραχής περιλαμβάνει την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Υπάρχουν 4 κατηγορίες, ο ΣΔ τύπου 1, τύπου 2, Διαβήτης της κύησης και άλλοι ειδικοί τύποι ΣΔ.
Για τη διάγνωση του Σακχαρώδους Διαβήτη, αρκεί να πληρείται ένα από τα παρακάτω κριτήρια (βάση της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, 2022):
- Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥ 126mg/dl 1
- Γλυκόζη πλάσματος 2 ωρών (κατά τη δοκιμασίας φόρτισης με γλυκόζη 75g) ≥ 200mg/dl 2
- Τυχαία μέτρηση γλυκόζης αίματος ≥ 200mg/dl σε άτομο με ΣΔ με τυπικά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας 3 ή υπεργλυκαιμική κρίση
- Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) ≥ 6,5%
1 Γλυκόζη πλάσματος νηστείας (Νηστεία: μη λήψη τροφής για τουλάχιστον 8 ώρες) μέτρηση το πρωί μετά από την έγερση.
2 Η δοκιμασία φόρτισης με γλυκόζη πρέπει να διενεργηθεί σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ, χρησιμοποιώντας διάλυμα άνυδρης γλυκόζης 75 γραμμαρίων διαλυμένο σε νερό.
3 Ως συμπτώματα υπεργλυκαιμίας θεωρούνται η πολυουρία, η πολυδιψία, η πολυφαγία και η ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Πέραν των παραπάνω, υπάρχει και μία ενδιάμεση κατάσταση, όπου το άτομο δεν πληρεί τα κριτήρια διάγνωσης ΣΔ, αλλά παρουσιάζει διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας ή διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται Προδιαβητική κατάσταση και η διαχείριση της μέσω υγεινοδιαιτητικής παρέμβασης είναι απαραίτητη για την αποφυγή εξέλιξης σε Σακχαρώδη Διαβήτη.
Διατροφική Αντιμετώπιση του ΣΔ
Ο ρόλος της διατροφής είναι σημαντικός στο ΣΔ. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως οι στόχοι που έχουν τεθεί, το είδος του ΣΔ, η ύπαρξη άλλων νοσημάτων και η προσλαμβανόμενη φαρμακευτική αγωγή, και για το λόγο αυτό, η διατροφική διαχείριση θα πρέπει να εξατομικεύεται. Η εξατομικευμένη διαιτητική παρέμβαση μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη εμφάνισης της νόσου, αλλά και να βοηθήσει τα άτομα με ΣΔ, αφού μπορεί να βελτιώσει την αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, τα επίπεδα των λιπιδίων και να μειώσει την αρτηριακή πίεση. Επιπλέον, συντελεί στην μείωση της πιθανότητας εμφάνισης επιπλοκών του ΣΔ, όπως η διαβητική νεφροπάθεια.
Οι διατροφικές οδηγίες για την πρόληψη του ΣΔ τύπου 2 περιλαμβάνουν:
- Μείωση του αρχικού σωματικού βάρους τουλάχιστον κατά 5-7% σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα
- Επιλογή του κατάλληλου διατροφικού προτύπου, το οποίο είναι προσαρμοσμένο στο άτομο με προδιαβήτη
- Μείωση της πρόσληψης κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων
- Αύξηση της πρόσληψης διαιτητικών ινών μέσω της αυξημένης κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης
Οι στόχοι της δίαιτας στην αντιμετώπιση του ΣΔ είναι να εξασφαλίσει:
- Την κατάλληλη ενεργειακή πρόσληψη, για την επίτευξη και διατήρηση του επιθυμητού σωματικού βάρους
- Την ιδανική επιλογή διατροφικού προτύπου ανάλογα με το ιατρικό ιστορικό του ατόμου με ΣΔ και τη συνύπαρξη άλλων παθολογικών καταστάσεων
- Την προαγωγή ενός ισορροπημένου διατροφικού πλάνου, το οποίο δίνει έμφαση στην ποικιλία τροφίμων και το μέγεθος των μερίδων για τη βελτίωση της γενικής κατάστασης της υγείας καθώς και την:
- Επίτευξη και διατήρηση επιθυμητού σωματικού βάρους
- Επίτευξη εξατομικευμένων στόχων σε σχέση με τη γλυκαιμική ρύθμιση, την αρτηριακή πίεση και το λιπιδαιμικό προφίλ
- Καθυστέρηση ή πρόληψη στην εμφάνιση των επιπλοκών του ΣΔ
- Εκπαίδευση στη μέτρηση των υδατανθράκων, και σε κάποιες περιπτώσεις και των πρωτεϊνών και λιπιδίων της τροφής, με στόχο τον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο
Δυσλιπιδαιμίες και Καρδιαγγειακά νοσήματα
Δυσλιπιδαιμίες
Με τον όρο Δυσλιπιδαιμίες αναφερόμαστε στις διαταραχές των επιπέδων λιπιδίων στο αίμα που οφείλονται σε διαταραχές του μεταβολισμού των λιποπρωτεϊνικών σωματιδίων που μεταφέρουν τα λιπίδια στον οργανισμό. Εκδηλώνονται με διαταραχή των επιπέδων της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων, της κακής χοληστερόλης (LDL) ή/ και της καλής χοληστερόλης (HDL).
Οι δυσλιπιδαιμίες μπορεί να είναι πρωτοπαθείς, δηλαδή να οφείλονται σε κληρονομικότητα, ή δευτεροπαθείς, όπου εμφανίζονται ως συνέπεια της ύπαρξης άλλων νοσημάτων, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης, και της λήψης φαρμακευτικής αγωγής.
Διατροφική Αντιμετώπιση Δυσλιπιδαιμιών
Τόσο στην πρόληψη, όσο και στην αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών, η υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση αποτελεί βασικό κομμάτι της θεραπείας για την αποφυγή σοβαρών καρδιαγγειακών επιπλοκών. Ο συνδυασμός της διαιτητικής παρέμβασης με τη φαρμακευτική αγωγή (εφόσον χρειάζεται) μπορεί να επαναφέρει τα επίπεδα των λιπιδίων εντός των φυσιολογικών ορίων. Είναι σημαντική η ανάπτυξη συγκεκριμένου πλάνου διαιτητικής παρέμβασης, που θα λαμβάνει υπόψη το είδος της δυσλιπιδαιμίας αλλά και τις προτιμήσεις του ατόμου.
Καρδιαγγειακά Νοσήματα
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (CVDs) αποτελούν μία ομάδα διαταραχών της καρδιάς και των αγγείων. Οφείλονται στη συσσώρευση και εναπόθεση λιπιδίων κι άλλων ουσιών στα εσωτερικά τοιχώματα των αρτηριών. Οι συσσωρεύσεις αυτές ονομάζονται αθήρωμα και δυσχεραίνουν την κυκλοφορία του αίματος δημιουργώντας θρόμβους. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες καρδιαγγειακών νοσημάτων, οι κυριότερες περιλαμβάνουν τις ακόλουθες:
-Στεφανιαία νόσος: Συμβαίνει όταν μειώνεται ή παρεμποδίζεται εντελώς η ροή του πλούσιου σε οξυγόνο αίματος στην καρδιά
-Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο: Συμβαίνει όταν η αιματική ροή διακόπτεται σε κάποιο τμήμα του εγκεφάλου
-Περιφερειακές Αρτηριοπάθειες: Εμφανίζεται όταν υπάρχει απόφραξη στις αρτηρίες στα άκρα, συνήθως στα πόδια
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για CVDs περιλαμβάνουν:
– Οικογενειακό ιστορικό
– Ηλικία
– Εθνικότητα
– Φύλο
– Δυσλιπιδαιμίες
– Υψηλή Αρτηριακή Πίεση- Υπέρταση
– Σακχαρώδης Διαβήτης
– Κάπνισμα
– Μειωμένη φυσική δραστηριότητα
– Παχυσαρκία
– Κακή ποιότητα διατροφής
– Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
– Κοινωνικοοικονομική κατάσταση
Πολλοί από τους παραπάνω παράγοντες, όπως η ηλικία και το φύλο, δεν είναι δυνατόν να τροποποιηθούν. Ωστόσο, κάποιοι παράγοντες επιδέχονται βελτίωση. Η υιοθέτηση μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής, σε συνδυασμό με την σταδιακή αύξηση της φυσικής δραστηριότητα μπορούν να συμβάλλουν στη θωράκιση της υγείας της καρδιάς και να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Υπέρταση
Υπέρταση ονομάζεται η αυξημένη αρτηριακή πίεση του αίματος σε συνθήκες ηρεμίας. Συγκεκριμένα, η διάγνωση της υπέρτασης περιλαμβάνει αυξημένες τιμές συστολικής (≥ 140mmHg) και διαστολικής (≥ 90mmHg) αρτηριακής πίεσης σε συστηματικές μετρήσεις. Η υπέρταση σπάνια έχει εμφανή συμπτώματα, αλλά εάν δεν αντιμετωπιστεί αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων, όπως τα καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια και οι διαταραχές των νεφρών και της όρασης.
Η αιτιολογία της υπέρτασης δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρη πάντοτε, αλλά υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο και περιλαμβάνουν:
- Παχυσαρκία
- Αυξημένη κατανάλωση αλατιού
- Μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
- Καθιστική ζωή
- Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, καφέ και καφεϊνούχων ροφημάτων
- Κακή ποιότητα ή/ και μειωμένη διάρκεια ύπνου
- Ηλικία άνω των 65 ετών
- Οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης
- Κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες
Η πραγματοποίηση υγιεινών αλλαγών του τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, εάν είναι αυξημένη, στην πρόληψη ή καθυστέρηση εμφάνισης της υπέρτασης, να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής και να μειώσει τον κίνδυνο των σοβαρών επιπλοκών.
Γενικές συμβουλές του τρόπου ζωής που μπορούν να μειώσουν την Αρτηριακή Πίεση, περιλαμβάνουν:
- Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, μείωση βάρους εάν χρειάζεται
- Κατανάλωση μίας ισορροπημένης δίαιτας, υψηλής περιεκτικότητας σε φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά και μειωμένης περιεκτικότητας σε λίπος
- Περιορισμός κατανάλωσης αλατιού (< 5g ανά ημέρα)
- Αύξηση της πρόσληψης καλίου
- Περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ (2 ποτήρια για τους άντρες και 1 για τις γυναίκες ημερησίως)
- Αποφυγή περιστασιακής υπερκατανάλωσης αλκοόλ
- Τακτική φυσική δραστηριότητα
- Διακοπή καπνίσματος
Νεφρικά Νοσήματα
Η διατροφή αποτελεί το κλειδί για τη διαχείριση της νεφρικής νόσου αλλά και της συνολικής υγείας. Ανάλογα με το είδος της νεφρικής νόσου είναι αναγκαίο να πραγματοποιούνται ειδικοί και συγκεκριμένοι διαιτητικοί χειρισμοί για τη διατήρηση της υγείας των νεφρών αλλά και την καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου.
Οι βασικές κατηγορίες νεφρικών νοσημάτων που απαιτούν ειδική διατροφική αντιμετώπιση περιλαμβάνουν:
– Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) σταδίων 1-4
– Τελικού σταδίου ΧΝΝ υπό θεραπεία αποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας (αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή διάλυση)
– Μεταμόσχευση νεφρού
– Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια
– Νεφρολιθίαση
Ανάλογα με το είδος και το στάδιο της νόσου, οι στόχοι στα παρακάτω θρεπτικά συστατικά θα πρέπει να εξατομικεύονται και να γίνεται εκπαίδευση του ατόμου προκειμένου να μπορεί να διατηρήσει τους στόχους στην καθημερινότητα του.
– Πρωτεΐνη
– Υγρά
– Νάτριο
– Κάλιο
– Φώσφορος
Αξίζει να αναφέρουμε ότι στην περίπτωση της νεφρολιθίασης, ακόμα κι αν έχουν απομακρυνθεί οι λίθοι, πιθανόν να χρειάζεται να ακολουθηθεί ειδική δίαιτα προκειμένου να αποφευχθεί η επανεμφάνιση των λίθων.
Καρκίνος
Η διατροφή είναι σημαντικός παράγοντας που μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη εμφάνισης καρκίνου. Επιπλέον, στους ασθενείς με καρκίνο, ανάλογα με την εντόπιση και τη φυσική κατάσταση του ατόμου, πιθανόν να χρειάζονται ειδικοί διαιτητικοί χειρισμοί.
Γενικές συμβουλές του τρόπου ζωής για την πρόληψη εμφάνισης καρκίνου, περιλαμβάνουν:
- Απόκτηση και διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους και αποφυγή πρόσληψης βάρους στην ενήλικη ζωή
- Κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά, σε ποσότητες που συμβάλουν στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
- Τακτική κατανάλωση λαχανικών, τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες και φρούτων, με έμφαση στην ποικιλία αυτών
- Κατανάλωση ολικής άλεσης δημητριακών
- Περιορισμός κόκκινου κι επεξεργασμένου κρέατος, αναψυκτικών με ζάχαρη και επεξεργασμένων τροφίμων
- Κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο, σε περίπτωση που ήδη καταναλώνεται (έως 1 ποτό ανά ημέρα για τις γυναίκες, έως 2 ποτά ανά ημέρα για τους άντρες)
- Τακτική φυσική δραστηριότητα (ενήλικες τουλάχιστον 150-300 λεπτά ανά εβδομάδα μέτριας έντασης, παιδιά και έφηβοι τουλάχιστον 60 λεπτά ανά ημέρα μέτριας ή έντονης έντασης) και περιορισμός καθιστικών συνηθειών
Γαστρεντερικές διαταραχές
Το γαστρεντερικό σύστημα έχει ως κύρια λειτουργία την αποτελεσματική πέψη και απορρόφηση των προσληφθέντων τροφών καθώς και την αποβολή των άπεπτων ή μη απαραίτητων. Συνεπώς, τα άτομα που αντιμετωπίζουν γαστρεντερικές ενοχλήσεις ή φέρουν διάγνωση γαστρεντερικού νοσήματος, μπορούν να επωφεληθούν βελτιώνοντας ή εξαφανίζοντας το πρόβλημα μέσω της ειδικής διατροφικής αντιμετώπισης.
Ανάλογα με το είδος και την εντόπιση του προβλήματος είναι αναγκαίοι συγκεκριμένοι διαιτητικοί χειρισμοί οι οποίοι εξατομικεύονται βάση το άτομο. Η διαιτητική παρέμβαση μπορεί να ανακουφίσει ή να λύσει οριστικά το πρόβλημα.
Οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις που βελτιώνονται με την τροποποίηση της δίαιτας είναι:
– Δυσφαγία
– Ναυτία- εμετός
– Δυσπεψία
– Εντερικά αέρια- μετεωρισμός
– Δυσκοιλιότητα- διάρροια
Τα νοσήματα του πεπτικού σωλήνα που απαιτούν ειδική διατροφική παρέμβαση είναι:
– Διαφραγματοκήλη
– Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική Νόσος (ΓΟΠΝ)
– Οισοφαγίτιδα
– Αχαλασία Οισοφάγου
– Γαστρίτιδα
– Πεπτικό Έλκος
– Κοιλιοκάκη
– Δυσανεξία στη λακτόζη
– Ελκώδης κολίτιδα
– Νόσος του Crohn
– Σύνδρομο Ευερέθιστου εντέρου – Σπαστική κολίτιδα
– Εκκολπωματίτιδα
Σε κάποιες από τις παραπάνω περιπτώσεις προτείνονται ειδικά διαιτητικά πρότυπα προκειμένου να ανακουφιστεί ο ασθενής και να βελτιωθεί η κλινική εικόνα. Ο σχεδιασμός κατάλληλου και εξατομικευμένου διαιτητικού πλάνου μπορεί να βοηθήσει ώστε η διατροφή να είναι ισορροπημένη, παρά τους εκάστοτε περιορισμούς, αλλά και να είναι ενδιαφέρουσα για το άτομο που την ακολουθεί.
Νοσήματα του Ήπατος και των Χοληφόρων
Νοσήματα Ήπατος- Μη Αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος (NAFLD)
Η Μη αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος (NAFLD), κοινώς «λίπος στο συκώτι» αποτελεί μία κατάσταση υπέρμετρης συσσώρευσης λίπους στα ηπατοκύτταρα. Η NAFLD μπορεί να παρουσιάζεται ως “απλή” στεάτωση ή με έναν δυνητικά προοδευτικό φλεγμονώδη φαινότυπο μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας (NASH) που μπορεί να εξελιχθεί σε κίρρωση ή/ και ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Στην πλειοψηφία των ασθενών, η νόσος παραμένει σταθερή και αναστρέψιμη. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της δίαιτας και της άσκησης, αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο για τη θεραπεία της NAFLD και της NASH και είναι ικανές να αναστρέψουν την εξέλιξη της νόσου.
Νοσήματα των Χοληφόρων- Χολολιθίαση και Χολοκυστίτιδα
Η χοληδόχος κύστη παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της πέψης. Η λειτουργία της περιλαμβάνει τη συλλογή και αποθήκευση της χολής καθώς και την απελευθέρωση της στο λεπτό έντερο καθώς η τροφή μεταφέρεται από το στομάχι στο λεπτό έντερο. Η χολή περιέχει χολικά άλατα και άλλες ουσίες που συμβάλλουν στη διάσπαση του λίπους.
Η χολολιθίαση είναι η κατάσταση κατά την οποία σχηματίζονται λίθοι εντός της χοληδόχου κύστης και μπορούν να μεταναστεύσουν στον χοληδόχο πόρο (χοληδοχολιθίαση), στα ενδοηπατικά χοληφόρα (ενδοηπατική χολολιθίαση) και στα εξωηπατικά χοληφόρα. Οι λίθοι μπορεί να είναι χοληστερινικοί (αποτελούνται κυρίως από χοληστερόλη), μεικτοί (αποτελούνται από χοληστερόλη και διάφορες χολοχρωστικές) ή χολερυθρινικοί (αποτελούνται κυρίως από χολερυθρίνη και άλατα ασβεστίου). Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η χολολιθίαση δεν παρουσιάζει συμπτώματα, ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα όπως ο πόνος, η χολοκυστίτιδα και ο ίκτερος.
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη χολολιθίασης περιλαμβάνουν:
- Οικογενειακό Ιστορικό
- Αυξημένη ηλικία
- Γυναικείο φύλο
- Αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης
- Παχυσαρκία
- Δυτικού τύπου δίαιτα, υψηλή σε κορεσμένο λίπος και χαμηλή σε φυτικές ίνες
- Απότομη απώλεια βάρους
- Σακχαρώδης Διαβήτης
- Χολόσταση
- Κίρρωση του ήπατος
- Νόσος του ειλεού ή εκτομή π.χ. νόσος Crohn
- Αιμολυτικές καταστάσεις
- Φάρμακα
- Μειωμένη φυσική δραστηριότητα
Διατροφική Αντιμετώπιση Χολολιθίασης
Η ασυμπτωματική χολολιθίαση συνήθως δεν χρίζει συγκεκριμένης θεραπευτικής προσέγγισης. Σε περίπτωση ύπαρξης συμπτωμάτων, η χολοκυστεκτομή είναι η θεραπεία επιλογής. Σε οξύ επεισόδιο χολοκυστίτιδας, το οποίο συνοδεύεται από έντονο πόνο που αντανακλά στην πλάτη και το δεξιό ώμο, πραγματοποιείται αρχικά στέρηση τροφής και κατανάλωση αποκλειστικά υγρών και ηλεκτρολυτών. Η τροφή επανεντάσσεται μετά το τέλος του επεισοδίου με σταδιακή αύξηση του λίπους.
Στην περίπτωση που πραγματοποιηθεί χολοκυστεκτομή, μετά το χειρουργείο χορηγείται υδρική δίαιτα και στη συνέχεια μια δίαιτα φτωχή σε λίπος. Με την πάροδο του χρόνου, μια ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να είναι ανεκτή, καθώς ο περιορισμός του λίπους δεν χρειάζεται δια βίου. Ωστόσο, τα άτομα που έχουν κάνει χολοκυστεκτομή θα πρέπει να αποφεύγουν τα μεγάλα λιπαρά γεύματα ώστε να διευκολύνεται η διαδικασία της πέψης. Για το λόγο αυτό προτείνεται το διατροφικό λίπος να κατανέμεται μέσα στην ημέρα.